"Wojny dorosłych - historie dzieci" (Wydawnictwo Literatura)

Gdybym miała wymienić najważniejszą serię książek pisanych dla młodych czytelników, bez wahania wymieniłabym tę. Seria "Wojny dorosłych - historie dzieci" wypełnia lukę, jaka powstaje po śmierci naszych dziadków, którzy przeżyli II wojnę światową. Ta toczyła się dawno, moglibyśmy o niej zapomnieć, ale zapomnieć nie można. Zwłaszcza, że wojny toczą się nadal, że ciągle są na świecie miejsca, w których dzieci nie mogą cieszyć się swoim dzieciństwem. I właśnie o takich dzieciach, tych z pierwszej połowy XX wieku i tych żyjących współcześnie opowiada ta seria. 

Cztery wydane w ostatnim czasie tomy zabierają czytelników w podróż do przeszłości. Trzy historie opowiadają o czasach II wojny światowej, jedna o Polsce z lat 80. XX wieku i dziecku, któremu przyszło spędzać dzieciństwo w szarych czasach stanu wojennego. 

Młodzi czytelnicy poznają Jadzię, bohaterkę książki Izabelli Klebańskiej, która początek II wojny światowej przeżyła razem ze swoją rodziną w Łodzi. Żyli bardzo biednie, ale byli razem. Aż do dnia, w którym rodzice Jadzi zdecydowali o tym, że dziewczynka wyjedzie do ciotki mieszkającej w innym rejonie Polski. Jadzia jest bardzo podekscytowana czekającą ją podróżą. Rodzina przyjmuje ją bardzo ciepło, dziewczynka szybko odnajduje się w nowym miejscu. Nie cierpi tam głodu, może chodzić do szkoły i bawić się na podwórku. Niestety, jej szczęście wkrótce zostanie brutalnie przerwane, najpierw dotrze do niej wiadomość o śmierci ukochanego ojca, potem i z tego, ciepłego dotąd domu będzie musiała uciekać. Na szczęście Jadzia przeżyła wojnę, dotrzyma również danego ojcu słowa i zda maturę, założy szczęśliwą rodzinę. A po latach jedna z jej córek napisze o niej książkę. Bo Jadzia, jak wszyscy bohaterowie tej książki istniała naprawdę.

Uciekać, a właściwie ukrywać się musieli również bohaterowie książki Katarzyny Ryrych Pan Apoteker. Ta książka przybliża młodym czytelnikom (ale nie tylko im, bo ja również jej nie znałam) postać Tadeusza Pankiewicza, człowieka, który w krakowskim gettcie prowadził aptekę. Jego właśnie w drodze do getta poznaje mała Bluma. Dziewczynka razem ze swoją rodziną musiała opuścić dotychczasowy dom i przenieść się do małego mieszkania za murami getta. Na drogę zakłada nowe buty, które obcierają jej stopy, wtedy z pomocą przychodzi Pan Apoteker. Odkaża rany, przykleja na nie plaster i Bluma może iść dalej. Potem dziewczynka wielokrotnie go odwiedza i zawsze otrzymuje od niego pomoc. Tam również razem ze swoim rodzeństwem ukrywa się, kiedy trwają aresztowania i wywózki. Dzięki pomocy pana Apotekera wielu Żydów przetrwało nieludzki czas II wojny światowej. O nich i o nim opowiada ta bardzo wzruszająca książka. Książka pełna nawiązań do historii biblijnych i kultury żydowskiej. Lektura ważna i wyjątkowa. Opowieść o odwadze, którą wykazywali się ludzie w czasach, kiedy ich pomoc mogła okazać się dla innych jedyną szansą na ratunek.

W czasach II wojny światowej rozgrywa się również akcja książki Wysiedleni. Jej autorka Dorota Combrzyńska-Nogala zabiera czytelników do leżącego na terenie dzisiejszej Ukrainy Gródka Jagiellońskiego. Tam razem ze swoimi rodzicami żyje mała Kazia. Tam dziewczynka przeżywa całą wojnę. Widzi całe jej okrucieństwo, razem z rodzicami pomaga ukrywającym się w okolicy Żydom. Mogłoby się wydawać, że po wojnie nic im już nie grozi, że to, co najgorsze jest już za nimi. Niestety, dla nich koszmar będzie trwał nadal. Kazia razem ze swoją rodziną zostaje wysiedlona. Muszą opuścić swój dom i przenieść się na zachód. Zamieszkają w Żarku na Dolnym Śląsku, w domu, w którym do tej pory mieszkała niemiecka rodzina. Na razie będą musieli mieszkać razem. Z nieufności, strachu i wojennych traum zrodzą się przyjaźń, zaufanie i sympatia. To one pomogą wysiedlanym przetrwać ten bardzo trudny dla nich czas.

Mogłoby się wydawać, że po II wojnie światowej życie Polaków będzie lepsze i łatwiejsze. Że nikt niczego nie będzie musiał się bać. Było jednak inaczej. Okupacja się zakończyła, ale nowe władze nie dawały ludziom pełni wolności. Czasy były trudne i szare, w sklepach brakowało podstawowych towarów. Na początku lat 80. wprowadzono stan wojenny i o nim właśnie opowiada Wilczek Katarzyny Ryrych. Wszystkie wydarzenia widzimy oczami małego Wiktora zwanego Wilczkiem (to nawiązanie do piosenki Jacka Kaczmarskiego). Chłopiec mieszka razem ze swoimi rodzicami w akademiku, ma tu wiele cioć i wujków. Wszyscy oni angażują się w działalność opozycyjną. Wiktor oczywiście tego wszystkiego nie rozumie, ale czuje, że dzieje się coś złego, coś co na długi czas zmieni życie jego i jego bliskich.

Seria "Wojny dorosłych - historie dzieci" opowiada o sprawach niełatwych. Ogromna siła tych książek tkwi w tym, że każda z tych opowieści wydarzyła się naprawdę. Przekonać się można zaglądając na ostatnie strony każdej książki, tam znajdują się opisy historyczne i prawdziwe zdjęcia bohaterów. Tam również uzupełniono każdą historię garścią faktów oraz ciekawostek. Dzieci dowiedzą się jak wyglądały dalsze losy bohaterów. 

Wszystkie książki wyróżnia także niezwykła oprawa graficzna. Bez względu na to czy są kolorowe i baśniowe (jak te autorstwa Magdaleny Kozieł-Nowak i Macieja Szymanowicza), czy szare, groźne i tajemnicze (jak te stworzone przez Sylwię Szyrszeń i Katarzynę Ryrych), wszystkie stanowią doskonałe uzupełnienie opowieści. Opowieści, które powinien przeczytać każdy. Bo znajomość historii i biografii ludzi, którzy żyli przed nami jest również formą patriotyzmu. Tak dużo o nim mówimy, tak niewiele na jego temat wiemy. Poza tym te książki to pierwszy (i bardzo ważny krok) na drodze do wychowania mądrych i myślących ludzi, a na tym zależy chyba każdemu rodzicowi.

Jadzia

Izabella Klebańska

ilustracje Maciej Szymanowicz

Pan Apoteker

Katarzyna Ryrych

Wysiedleni

Dorota Combrzyńska-Nogala

ilustracje Magdalena Kozieł-Nowak

Wilczek

Katarzyna Ryrych

ilustracje Sylwia Szyrszeń

 https://www.wydawnictwoliteratura.pl/